Fann ukjent ubåt-vrak frå 2. verdskrig

Kameraet avslørte ubåten

Vraka dei hadde funne tidlegare på toktet var godt synlege strukturar på dei detaljerte karta forskarane brukar når dei planlegg kvar dei skal ha stasjonar. Sidan oppgåva deira i Mareano er å kartlegge kva som er på havbotnen, må sjølvsagt slike litt underlege strukturar undersøkast nærare. Mistanken om at det var endå eit vrak, vart fort bekrefta.  

– Etter å ha undersøkt vraket ved hjelp av kamera, kunne vi fort konstatere at det var snakk om ein ubåt, seier Bakkeplass.  

Medan dei andre om bord fortsette arbeidet med å finne ut kva artar som lever på havbotnen i dette området og kva den består av, begynte Bakkeplass å leite etter opplysningar om ubåten. 

– Sidan det ikkje var merka av noko vrak akkurat her, sjekka eg om det var nokre ubåtar som var sakna i området og som kunne stemme overeins med korleis vraket såg ut.  

1/2

To sakna ubåtar 

Etter at diverse oversikter var undersøkt, fagpersonar konsultert, inkludert både den norske og britiske marinen, var det klart at det var snakk om ein britisk ubåt. 

Men akkurat kva ubåt var framleis uklart, det kunne vere éin av to: HMS Oxley eller HMS Thistle. Den eine senka like før og den andre under 2. verdskrig. 

– Ut frå bileta blei det avklart at det var ein britisk ubåt, og tilgjengelege opplysningar kunne tyde på at det var vraket av HMS Oxley som var nærast, fortel Bakkeplass. 

Etter at dei kom i land og fekk kontakta ubåt-ekspertar, sjøfartsmuseum og fagpersonar, viste det seg at det var store sjansar for at det var HMS Thistle.   

– Etter at fleire hadde studert bileta, landa vi på at det truleg er HMS Thistle, men bileta viste for få detaljar til at det kunne endeleg avklarast.  

Nytt tokt identifiserte «Thistle» 

I samband med at Mareano-programmet, som er eit samarbeid mellom Norges geologiske undersøking, Kartverket og HI, gjennomførte eit nytt tokt no i oktober, dukka det opp ein sjanse til å prøve å identifisere vraket. 

Før sjølve kartleggingsarbeidet på toktet kan starte, må utstyret testast. Det blir gjort før ein kjem fram til kartleggingsområdet. Denne gongen skulle forskarane gjere undersøkingar i Skagerrak, og dermed passerte forskingsfartøyet G.O. Sars ubåt-vraket på veg sørover.  

– På førehand visste vi kva kjenneteikn vi skulle sjå etter, dermed klarte vi å identifisere vraket som  “Thistle”, men med eit lite atterhald om at det er Royal Navy som står for den endelege identifiseringa, fortel Kyrre Heldal Kartveit som er toktleiar på dette toktet.

1/3

Etter at vraket var undersøkt, sette forskingsfartøyet G.O. Sars kursen mot meir vanlege stasjonar. 

– Vi skal kartlegge delar av Skagerrak der det er til dels utfordrande terreng med bratte skrentar og djupe undervass-dalar slik at vi kan teikne eit representativt kart på kva som er på havbotnen i desse områda – før det eventuelt blir oppretta forvaltingsområder eller starta opp med industri her, seier han.

Krigsgrav 

Om HMS Thistle si siste ferd veit vi at den enda 10. april 1940. Då blei den senka av ein tysk ubåt. Ingen av mannskapet på 53 overlevde. 

– På den tida brukte navigatørane peilingar og kvadrat og ikkje GPS slik som i dag. Det gjer at posisjonen for senkinga er unøyaktig, seier Bakkeplass. 

Når det gjeld HMS Oxley, blei den ved ei feiltaking senka av ein annan britisk ubåt 10. september 1939. To av mannskapet overlevde, medan 53 omkom. Også her er posisjonen for senkinga til dels ukjent. I tillegg til uklårheit om siste overflateposisjon, er det umogeleg å seie noko om kor langt dei har drive frå dei blei senka og til dei hamna på botnen.  

No ligg «Thistle» på 160 meters djup utanfor Rogaland. Sidan det er snakk om ein ubåt som er senka under krig, er fartøyet å rekne som ei krigsgrav. Den britiske marinen har eigedomsretten til vraket.